Sinh năm 1835, quê làng Yên Đổ, Hà Nội.

Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, thông minh, hiếu học, đỗ đầu cả ba kì thi (thi hương, thi hội và thi đình) nên thường được gọi là Tam nguyên Yên Đổ.

Ông làm quan với triều đình nhà Nguyễn được 12 năm.

Khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, ông kiên quyết từ quan về quê nhà,sống cuộc đời thanh bạch, bình dị cho đến lúc mất.

Thu hứng

Thu vịnh

Thu điếu

Thu ẩm

Nguyễn Khuyến làm nhiều thơ văn bằng chữ Hán, chữ Nôm và chữ quốc ngữ.

Thơ ông nói lên tình yêu quê hương đất nước, tình yêu gia đình, bè bạn ...

Thơ ông phản ánh cuộc sống khổ cực, thuần hậu, chất phác của nhân dân

Thơ ông châm biếm, đả kích bọn quan lại phong kiến, bọn thực dân xâm lược, đồng thời bộc lộ tấm lòng ưu ái đối với dân, với nước.

Chữ Nôm, thể thất ngôn tứ tuyệt

Chữ Nôm, thể thất ngôn bát cú

Chữ quốc ngữ, thể thất ngôn tứ tuyệt

Chữ Hán, thể thất ngôn tứ tuyệt

Trên chiếc thuyền câu giữa ao

Trên bờ ao

Ngồi trong nếp nhà tranh nhìn qua song cửa

Đi trên đường làng

Cảnh thu được đón nhận từ gần đến cao xa rồi từ cao xa trở lại gần.

Cảnh thu được đón nhận từ cao xa đến gần rồi lại từ gần đến cao xa.

Cảnh thu được đón nhận không theo một trật tự nào.

Cảnh thu được nhìn ngắm theo trình tự thời gian.

Từ chiếc thuyền câu nhìn ra mặt ao → nhìn lên bầu trời → nhìn tới ngõ trúc → trở về với ao thu và thuyền câu.

Từ bờ ao nhìn ra mặt ao → nhìn lên bầu trời → nhìn ngõ trúc → dừng lại ở thuyền câu

Từ ngõ trúc → nhìn lên bầu trời → nhìn xuống mặt ao → dừng cái nhìn ở thuyền câu

Từ gian nhà nhìn ra mặt ao → nhìn ra xa hơn là ngõ trúc → nhìn lên bầu trời → nhìn xuống thuyền câu

Nước ao trong veo

Chiếc thuyền câu nhỏ

Mặt ao xanh biếc khẽ gợn sóng

Lá vàng khẽ đưa trong gió

Đẹp

Tĩnh lặng

Đượm buồn

Cả 3 ý trên

Lấy tĩnh để tả động

Lấy động để tả tĩnh

Lấy động để tả động

Lấy tĩnh để tả tĩnh